De korte handtekening

Als je een lange naam hebt, kun je maar beter een korte handtekening gebruiken. Hierboven een foto van Christophe Karel Henri de Nerée tot Babberich (roepnaam Karel) met handtekening. De foto is afkomstig van dbnl en komt oorspronkelijk uit Elseviers Geïllustreerd Maandschrift, jaargang 21. Karel was een opmerkelijke kunstenaar, als je een beetje googelt, kom je veel interessants tegen. Helaas is de beste man niet oud geworden.

Morgue

In de eerste aflevering van de Poëziepodcast met als gast Menno Wigman hoorde ik zijn vertaling van het gedicht Kleine Aster (1912) van de Duitse dichter Gottfried Benn. Het is zeker twintig jaar geleden dat ik de Duitse versie van dit gedicht las en net als toen was ik ook nu van de Nederlandse versie zeer onder de indruk. Het oorspronkelijke gedicht gaat als volgt: 

Ein ersoffener Bierfahrer wurde auf den Tisch gestemmt.

lrgendeiner hatte ihm eine dunkelhellila Aster

zwischen die Zähne geklemmt.

Als ich von der Brust aus

unter der Haut

mit einem langen Messer

Zunge und Gaumen herausschnitt,

muß ich sie angestoßen haben, denn sie glitt

in das nebenliegende Gehirn.

Ich packte sie ihm in die Brusthöhle

zwischen die Holzwolle,

als man zunähte.

Trinke dich satt in deiner Vase!

Ruhe sanft,

kleine Aster!

M’n gedachten namen een vreemde wending. Gottfried Benn had in een lijkenhuis gewerkt, wat de insteek een beetje verklaart, en ik dacht, waar ken ik dat toch van? Na wat peinzen was er ineens een oh ja. 

In een grijs verleden, toen in nog in Den Haag woonde, heb ik daar bij De Slegte een boek gekocht over de Sloveense kunstschilder Jože Tisnikar. Ook deze man heeft in een mortuarium gewerkt en wist die ervaring op een bijzondere manier te verwerken. Zie bijvoorbeeld dit:

Sommige mensen zullen het misschien morbide vinden maar ik vind het troostende kunst. Het idee dat er in de kille en onverschillige kosmos zoiets bestaat als lichtpuntjes van onbaatzuchtig medeleven. Ook in het aardse tranendal is soelaas te vinden. Ook in Mordor groeien bloemen. 

De Nederlandse versie van Kleine Aster, vertaald door Menno Wigman: 

Een verzopen bierbezorger werd op de tafel gehesen. 

Iemand had een donkerlichtlila aster 

tussen zijn tanden geklemd. 

Toen ik vanuit de borstkas 

onder de huid 

met een lang mes 

tong en gehemelte uitsneed, 

moet ik haar aangestoten hebben, want ze gleed 

in de aangrenzende hersenen. 

Ik bedde haar in zijn buikholte 

tussen de houtwol 

toen hij werd dichtgeregen. 

Drink je dronken in je vaas! 

Rust zacht, 

kleine aster!

Gottfried Benn

Jože Tisnikar © Večer

Menno Wigman Foto: Bianca Sistermans/De Beeldunie