GEWEZEN HERDER EN BESTUURDER DER EUROPEESCHE
COLONISATIE TE GRONINGEN AAN DE SARAMACCA IN
SURINAME
RIDDER IN DE O.V. NED. LEEUW
GEB. TE LEERSUM 17 FEBR. 1796 OVERL. TE TERBORGH
13 APRIL 1863
Het graf van Arend van den Brandhof op de Algemene Begraafplaats Terborg. Foto 4 februari 2019. De tekst op de grafsteen is erg slecht te lezen, maar gelukkig staat er een transcriptie in het geweldige boek Boeroes: een familiegeschiedenis van witte Surinamers van Karin Sitalsing. Uit dat boek komt ook de titel van dit blogartikel.
In het familiegraf van de dominee liggen ook een zoon en dochter. Waarschijnlijk omdat de voorkant van de grafsteen al vol stond met bovenstaande tekst, staan hun gegevens op de andere kant van de steen gebeiteld, iets wat je niet vaak ziet in Nederland.
Er zijn veel bronnen over Arend van den Brandhof, dus het is wat onzinnig om alles hier te herhalen. Zie onder andere Wikipedia voor een algemene beschrijving, het artikel Het debacle van een dorpspredikant van drs. V. Erdin in het Reformatorisch Dagblad van 13 februari 2003 (met scans van het oorspronkelijke artikel) of de samenvatting van de scriptie De Europesche Colonisatie in de kolonie Suriname onder leiding van ds. A. van den Brandhof, Ned. Herv. predikant te Elst bij Amerongen, ook van de hand van Vincent Erdin. Interessant maar droog is Collectie A. van den Brandhof op Yumpu, met de inventaris van de stukken in het archief van het KITLV, periode 1840-1853, 7,5 doos vol (zie ook hieronder).
Aardig voor de geïnteresseerde is de pdf De gezinnen en vrije arbeiders te Groningen, Suriname van de Stichting Boeroe Kon Makandra (boeroes.nl), waarin de onderstaande ‘Plattegrond van Groningen en Voorzorg aan de Saramacca te Suriname, getekend door F.W.L. Tydeman’ te vinden is. Mocht de link niet werken, dan vind je hier een kopie van de pdf.
Omroep Gelderland heeft in 2015 een interessant artikel geschreven over de boeroes, met als titel Surinaams paradijs was hel voor kolonisten. Bij het artikel zit ook een heel aardig kort filmpje met o.a. Anne Sitalsing-Loor, maar afspelen vanaf de site wil niet altijd lukken. Daarom ook maar even ingesloten in dit artikel:
In de publicatie De lotgevallen van Nederlandse boeren als kolonisten in Suriname (OUD RHENEN - vierentwintigste jaargang - mei 2005 - no. 2) van Ad J. de Jong is tot slot een foto van dominee Van den Brandhof te vinden (Foto KITLV , Koninklijk Instituut van Taal-, Land- en Volkenkunde, Leiden). Dit artikel bevat een aantal afbeeldingen en is de moeite waard.
Arend van den Brandhof heeft zijn vrouw in Suriname moeten achterlaten. Anna Sophia Van den Brandhof-Pannekoek overleed al vrij snel naar haar aankomst in Suriname, in 1845 (volgens een enkele bron 1846) op 46-jarige leeftijd in Groningen. Er is daar nog een Pannekoekstraat, naar haar vernoemd.
Zie verder nog het ongezouten proefschrift De mogelijkheid van landbouw-kolonisatie voor blanken in Suriname van Eline Françoise Verkade-Cartier van Dissel, 1937.
