Soms vind je iets en oh ja

Oh ja, Borrebachiana! Je zou het niet zeggen als je de buitenkant ziet van dit oude, zwaar door meisjesvingers beduimelde bibliotheekboek, maar het staat bol van de tekeningen van Hans Borrebach, illustrator en overall multitalent. Ik heb die boeken nooit gelezen, maar zijn herkenbare stijl ken ik al heel lang, en het is erg leuk om hier ineens weer spontaan geconfronteerd te worden.

Tip voor de geïnteresseerde: lees het schrijversprentenboek Babs' bootje krijgt een stuurman: de meisjesroman en illustrator Hans Borrebach (1903‑1991) van Murk Salverda. Ik ga het in elk geval herlezen want de interesse is weer gewekt, dankzij een boek van een onbekende weldoener in een Apeldoornse buurtbieb. 

Stilo, epiloog

Een laatste blik op het schutblad voordat we het album sluiten en opbergen.

Stilo: de vele adressen van Emil Preim

Bij het zien van de vele adressen van Emil Preim (Atelier Preim, Fotografisches Atelier Preim, Fotografische Kunstanstalt Emil Preim) begin je je af te vragen of er nog structuur in aan te brengen is. Hieronder een bescheiden poging, gebaseerd op de foto’s die in het fotoalbum Stilo te vinden zijn.

Floridsdorf
Dit wijst op activiteit vóór of rond het moment dat adresconventies met vaste huisnummers op drukwerk gebruikelijk werden. Periode (geschat): ca. 1890–ca. 1905.

Pragerstrasse 17, Floridsdorf
Hier wordt alleen Floridsdorf vermeld, dus waarschijnlijk was de gemeente hier nog zelfstandig (tot 28 december 1904).

Pragerstrasse 5, Floridsdorf bei Wien
Deze aanduiding is waarschijnlijk ook van vóór de annexatie door Wenen. Er lijkt overlap te zijn tussen de twee adressen aan de Pragerstrasse, dus mogelijk ging het om een verhuizing of meerdere filialen.

Pragerstrasse 5, Wien XXI., Floridsdorf
Dit adres is in elk geval van na 1904.

Stryekgasse 3, Eingang Pragerstrasse, Wien XXI. en Wallensteinstr. 29, Wien XX.
Het filiaal aan de Wallensteinstrasse werd officieel ingeschreven op 31 januari 1908 en weer beëindigd rond januari/april 1910. Foto’s met dit adres zijn dus vrij nauwkeurig te dateren.

Stryekgasse 3, Eingang Pragerstrasse, Wien XXI.
Volgens Lehmann’s Adressbuch komt dit adres voor van 1911 t/m 1922. Dat sluit niet uit dat het al eerder in gebruik was.

Volgens de site Sparismus missen we in dit overzicht nog een paar adressen: Stryeckgasse 12, Wien XXI. en Am Spitz 2–3, Wien XXI. Die zijn dus sowieso van na 1904. Op de huidige kaart (waar de spelling Prager Straße is) zie je dat al deze adressen in Floridsdorf/Wien XXI. heel dicht bij elkaar liggen – binnen ongeveer dezelfde vierkante kilometer.

Op Sparismus blijkt dat meer mensen nieuwsgierig zijn geweest naar deze productieve fotograaf, maar ook met de bronnen van nu blijft de oogst schaars. Op Internet Archive is wel een digitale versie van het boek Geschichte der Grossgemeinde Floridsdorf van Hans Smital te vinden, met zes foto’s van Emil Preim. Hij fotografeerde dus meer dan alleen portretten.

 

In de krantenarchieven is een exemplaar van de Floridsdorfer Zeitung van 13 maart 1915 te vinden, waarin gesproken wordt over Mizzi Preim, “der Tochter unseres bekannten Photographen Herrn Emil Preim”. Daarmee wordt een tipje van de sluier opgelicht.

Maar we moeten niet vergeten dat de wereld op dat moment in brand stond. Of dat er iets mee te maken had weten we niet, maar volgens WAIS (het Wiener Archivinformationssystem) is Mizzi Preim op 19 juni 1920 op twintigjarige leeftijd overleden.

Daarna wordt het stil. Met de huidige stand van de online archieven is er niets naders meer te vinden. Voor nu laat ik het hierbij. Mocht er toch nog iets mijn pad kruisen, dan zal ik dat hier waarschijnlijk vermelden.

Sammlung Wien Museum CCO (sammlung.wienmuseum.at)