Crayon, pagina 5, foto 2

Portret van een onbekende vrouw

Deze carte de visite toont een zittende dame in een donkere, hooggesloten blouse met een bijpassende lange rok. Aan de hals draagt ze een ronde, zilverkleurige broche, en om de hals een lange, zilverkleurige ketting die met een soort speld lijkt te zijn vastgezet. Haar haar is naar achteren geborsteld en ze draagt korte oorbellen. Ze zit naast een tafel, op een bewerkte houten hoekstoel, en houdt met haar linkerhand een vrij groot boek geopend dat op de tafel leunt. Haar blik is net iets naast de lens gericht.

Onder de foto staat links H. Smits en rechts Veenendaal, b/h station HSM. De achterkant van de foto is blanco.

Behalve de constatering dat de dame behoorlijk fotogeniek is, kunnen we niet veel over haar vertellen. Over de fotograaf is vooralsnog ook niets te vinden (geraadpleegde bronnen: diverse zoekmachines, Delpher en de sites van het Gemeentearchief Veenendaal en HV Oud Veenendaal).

Het HSM-station in Veenendaal bevond zich rond 1900 op de plek van het huidige station Veenendaal‑Centrum. Het werd aangelegd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) en speelde een belangrijke rol in de groei van het dorp (zie ook Veenendaal op de Kaart). 

Op de site van de ERMS (Eem- en Rijnlandsche Museum Spoorlijn) staan aardige historische foto's van het in 1975 gesloopte gebouw.

Crayon, pagina 5, foto 1

Portret van een onbekende man

We zien een portret van een jonge man, ten voeten uit. Hij draagt een degelijk donker stadskostuum met daaronder een vest, een wit overhemd met stijve boorden en een das. Zijn rechterarm rust op een hoog tafeltje; in zijn linkerhand houdt hij een hoed. Aan de ringvinger van die hand draagt hij een ring. De foto is genomen tegen een studioachtergrond. Op de vloer ligt een kleed met daarover een licht bontvel. De opname is opvallend scherp, maar heeft in de loop der tijd helaas wel wat schade opgelopen.

Onder de foto staat links een Nederlands wapenschild, geflankeerd door twee gekroonde leeuwen en daaronder een banier met de tekst Je maintiendrai. In het midden lezen we de naam Joh. Plettenburg, en rechts het adres Enschede, Pijpenstraat. De achterkant van de CdV is blanco.

Op online marktplaatsen zijn geen foto’s van de hand van Plettenburg te vinden, maar in oude kranten duiken wel advertenties van deze fotograaf op, met het adres Pijpenstraat 1 – onder meer in 1906 en 1912. Iets eerder zat er op dat adres een bedrijf met een andere naam, en in de periode daarna zien we dat Plettenburg zelf naar een ander adres is verhuisd. Dat betekent dat we dit portret waarschijnlijk in die jaren kunnen dateren.

Een aardig detail is dat de Pijpenstraat de Beltstraat kruist, de straat die we bij de vorige foto in dit album tegenkwamen. De omgeving is sindsdien sterk veranderd: op Google Street View is tegenwoordig alleen nieuwbouw te zien.

Nog een toevalligheid: in de advertentie uit 1906, waarin de opening van zijn atelier aan de Pijpenstraat wordt aangekondigd, biedt Plettenburg ook crayon-teekeningen aan – hetzelfde type tekening dat we in de vorige post tegenkwamen.