Stilo, pagina 3, foto 1

Foto van een vaag bekende vrouw

Deze foto van een vrouw ‘als herderinnetje’ of in klederdracht is bijna een herhaling van zetten ten opzichte van foto 1 op pagina 1. Bij nadere bestudering zie je dat het om dezelfde vrouw gaat. Het is dan ook geen verrassing dat dit werk opnieuw afkomstig is van Emil Preim uit Floridsdorf bei Wien.

De kleding van de vrouw is vrijwel hetzelfde als op foto 1, maar er zijn kleine verschillen. Het aantal bloemvormige knoopjes is anders, de rok onder het schort verschilt, en op deze nieuwe foto lijkt de vrouw bloemen in het haar te hebben onder haar hoedje. Wie goed kijkt ziet bovendien dat de achtergrond met pilaar en metalen hek identiek is. Onderaan de pagina zijn de twee CdV’s naast elkaar geplaatst om het vergelijken te vergemakkelijken.

De achterkant van deze CdV is daarentegen afwijkend. Bij foto 1 stond als adres Pragerstrasse 17, terwijl hier nummer 5 vermeld wordt. Het is niet eenvoudig vast te stellen welk adres eerder in gebruik was, maar online zijn in elk geval veel meer foto’s met nummer 17 te vinden. Mogelijk levert verder onderzoek in de toekomst meer duidelijkheid op.

Stilo, pagina 2, foto 3

Foto van een onbekende baby
Op deze uitzonderlijk scherpe kabinetfoto zien we een baby op een wit bontvelletje zitten. Het kind kijkt naar een punt net naast de cameralens, waarschijnlijk naar iemand die achter de fotograaf probeerde zijn aandacht te trekken.

Onder de foto staat de studionaam Emil Preim, Floridsdorf, naast een fantasiewapen. Met Emil Preim zijn we al eerder in aanraking gekomen, namelijk bij foto 1 van pagina 1. Het ontwerp van deze kaart wijkt echter sterk af van die eerste foto. De belettering op de voorkant is anders, maar vooral de achterkant van deze kaart is radicaal verschillend. Daar zien we een afbeelding met daarboven alleen Photogr. Atelier F. Preim en eronder enkel de vermelding Floridsdorf.

De afbeelding is uitgevoerd met de kenmerken van jugendstil: een vrouwelijk profiel omgeven door een cirkel, met waterlelies en water eromheen – een duidelijke verwijzing naar de natuur. Doordat de rest van de kaart onbedrukt is, komt deze illustratie des te sterker naar voren.

De twee Emils

Er is overigens iets merkwaardigs met deze illustratie. Toen ik op zoek was naar de kunstenaar, stuitte ik op de Poolse site Archiwum Allegro, waar een foto van fotograaf Emil Tenzer uit Jarosław stond. De achterkant van die foto vertoont opvallend veel overeenkomsten met die van onze kaart, en dan heb ik het nog niet over de overeenkomende voornamen. De illustratie is niet helemaal identiek, maar het lijkt erop dat een van de versies zo goed mogelijk is nagetekend op grond van de andere. Oordeel zelf. 

Volgens Archiwum Allegro wordt de site in maart 2026 gesloten, dus ik heb de afbeelding in kwestie alvast gekopieerd voor het geval deze later niet meer toegankelijk is.

  

Zie vooral ook: Stilo: Plagiaat? Nou nee.

Stilo, pagina 2, foto 2

Foto van een onbekende vrouw
Voor deze CdV keren we terug naar de studio. De vrouw draagt een hooggesloten, smetteloos witte jurk met pofschouders en witte handschoenen. Ze lijkt recht in de camera te kijken, maar bij inzoomen is te zien dat haar blik net niet op de lens gericht is. In haar rechterhand houdt ze een boek dat niet helemaal is dichtgeklapt: ze gebruikt haar vingers als bladwijzer.

Rond 1900 waren in Wenen en de rest van Oostenrijk gebedenboeken, psalmboekjes en kleine geïllustreerde missalen erg populair als rekwisieten bij studioportretten, zeker bij vrouwen die met handschoenen poseerden. Het boek in haar hand is vrijwel zeker een klein gebeden­boek (Gebetbuch/Andachtsbuch), een veelgebruikt poseer­accessoire in de studio­fotografie rond 1900 in Oostenrijk. Een exacte titel of editie is helaas niet te achterhalen.

Onder de foto staat in opvallend moderne letters de naam van de fotostudio:
Franz Schwarz, Wien

Op de achterzijde zien we naast een wapenschildje met de letters FS, geflankeerd door griffioenen:
OTTAKRING
Ottakringerstrasse 149, Wien

Linksonder bij het wapenschild lezen we:
Fotografisches Atelier Franz Schwarz

Ottakring is de 16e wijk (Bezirk) van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen, gelegen in het westen van de stad, ten zuiden van Hernals en ten noorden van Penzing. De wijk ontstond uit de voormalige onafhankelijke dorpen Ottakring en Neulerchenfeld. Het bekende biermerk Ottakringer is naar dit district vernoemd.

Franz Schwarz wordt vermeld op de eerder genoemde site Fotorevers (Lexikon der Fotografen), maar daar staat alleen dat hij actief was rond 1898. De scan van een CdV-achterkant die we daar aantreffen, komt sterk overeen met ons exemplaar.

Er zijn wel door Franz Schwarz gemaakte foto’s te vinden op diverse online marktplaatsen, maar verdere biografische gegevens ontbreken voorlopig.