01 juni 2023

Morgue

In de eerste aflevering van de Poëziepodcast met als gast Menno Wigman hoorde ik zijn vertaling van het gedicht Kleine Aster (1912) van de Duitse dichter Gottfried Benn. Het is zeker twintig jaar geleden dat ik de Duitse versie van dit gedicht las en net als toen was ik ook nu van de Nederlandse versie zeer onder de indruk. Het oorspronkelijke gedicht gaat als volgt: 

Ein ersoffener Bierfahrer wurde auf den Tisch gestemmt.
lrgendeiner hatte ihm eine dunkelhellila Aster
zwischen die Zähne geklemmt.
Als ich von der Brust aus
unter der Haut
mit einem langen Messer
Zunge und Gaumen herausschnitt,
muß ich sie angestoßen haben, denn sie glitt
in das nebenliegende Gehirn.
Ich packte sie ihm in die Brusthöhle
zwischen die Holzwolle,
als man zunähte.
Trinke dich satt in deiner Vase!
Ruhe sanft,
kleine Aster!

M’n gedachten namen een vreemde wending. Gottfried Benn had in een lijkenhuis gewerkt, wat de insteek een beetje verklaart, en ik dacht, waar ken ik dat toch van? Na wat peinzen was er ineens een oh ja

In een grijs verleden, toen in nog in Den Haag woonde, heb ik daar bij De Slegte een boek gekocht over de Sloveense kunstschilder Jože Tisnikar. Ook deze man heeft in een mortuarium gewerkt en wist die ervaring op een bijzondere manier te verwerken. Zie bijvoorbeeld dit:
Rojstvo in smrt, Jože Tisnikar
Sommige mensen zullen het misschien morbide vinden maar ik vind het troostende kunst. Het idee dat er in de kille en onverschillige kosmos zoiets bestaat als lichtpuntjes van onbaatzuchtig medeleven. Ook in het aardse tranendal is soelaas te vinden. Ook in Mordor groeien bloemen. 

De Nederlandse versie van Kleine Aster, vertaald door Menno Wigman: 

Een verzopen bierbezorger werd op de tafel gehesen. 
Iemand had een donkerlichtlila aster 
tussen zijn tanden geklemd. 
Toen ik vanuit de borstkas 
onder de huid 
met een lang mes 
tong en gehemelte uitsneed, 
moet ik haar aangestoten hebben, want ze gleed 
in de aangrenzende hersenen. 
Ik bedde haar in zijn buikholte 
tussen de houtwol 
toen hij werd dichtgeregen. 
Drink je dronken in je vaas! 
Rust zacht, 
kleine aster!
Gottfried Benn
Gottfried Benn
Jože Tisnikar
Jože Tisnikar 
© Večer
Menno Wigman 
Foto: Bianca Sistermans/De Beeldunie

Geen opmerkingen: