Crayon, pagina 8, foto 2

Portret van twee onbekende kinderen

Deze fraaie carte de visite toont twee poserende kinderen: een staand meisje (links op de foto) en een zittende jongen. Het meisje draagt een nette geruite jurk tot over de knie en, zo te zien, veterschoentjes of ‑laarsjes. Met haar rechterhand leunt ze op een witgelakt houten tafeltje; haar linkerhand rust op de leuning van het bijbehorende houten bankje waarop de jongen zit. Hij zit behoorlijk strak in het pak, maar zijn kostuum oogt een stuk minder streng door de uitbundige strik met witte stippen. De achtergrond is min of meer egaal, iets wat we bij deze fotograaf nog niet eerder zagen.

Onder de foto zien we een aardige variatie op een bekend thema: een andere versie van de signatuur van de fotograaf. Hier geen wapenschild of logo, maar enkel links de naam J. Plettenburg en rechts het adres Pijpenstraat 1, Enschedé. Inderdaad: Pijpenstraat met een huisnummer, en hier is ook niet gekozen voor de ligatuur met puntjes (ÿ), zoals bij sommige eerder geziene CdV’s, maar voor twee losse letters. En niet onbelangrijk: Enschede is hier gespeld met accent aigu: Enschedé.

Dit blijkt een historische spellingvariant te zijn, bedoeld om de juiste uitspraak van de plaatsnaam te verduidelijken: met de klemtoon op de laatste lettergreep. Tegenwoordig is deze schrijfwijze ongebruikelijk, maar in de 19e en vroege 20e eeuw kwam die incidenteel voor in drukwerk zoals CdV’s, advertenties en briefhoofden.

Volgens Onze Taal is Enschede een “raar woord” met drie verschillende klinkers: è, uh, ee. De spelling Enschedé zou dus een poging kunnen zijn geweest om de laatste klank (de lange ee) expliciet te maken. In het radioprogramma De Taalstaat werd dit ook besproken: de naam wijkt af van andere plaatsnamen en leidt regelmatig tot uitspraakverwarring.

Nog even terug naar de foto zelf. Bij de meeste portretten uit dit album dragen de geportretteerden ingetogen, donkere kleding. Een typisch Nederlands verschijnsel door de eeuwen heen, waarin soberheid en ernst de norm waren. Voor kinderen gold dat een stuk minder, en daarom kun je juist bij een foto als deze extra nieuwsgierig worden. We hebben dus maar eens een automatische inkleuring op deze foto losgelaten. Er bestaan verschillende sites waar je dit gratis kunt doen, en hier is gekozen voor Palette.fm. Het resultaat is heel aardig geworden.